Jeśli masz przyjaciela lub osobę w rodzinie, która żyje z uzależnieniem, być może zastanawiasz się, jak możesz mu pomóc. Na początku musisz pamiętać, że pomoc bliskiej osobie nie zawsze jest łatwa i przyjemna, a jej oferowanie często wiąże się dużymi komplikacjami. Jednak decyzja o pomocy jest bardzo słuszna, gdyż uzależniony otoczony odpowiednim wsparciem bliskich mu osób, będzie miał większe szanse na przezwyciężenie swojego nałogu.
Od czego zacząć?
Chociaż każda sytuacja jest inna, istnieją pewne podstawowe procedury w naszym zachowaniu, które zawsze pomagają:
- skup się na budowaniu zaufania,
- bądź szczery,
- respektuj prywatność osoby uzależnionej,
- nie oceniaj, ani nie krytykuj jego zachowania,
- nie oczekuj od osoby w problemie z uzależnieniem natychmiastowej zmiany.
Co czeka nas podczas udzielania pomocy osobie uzależnionej?
Istnieje wiele powodów, dlaczego pomoc bliskiej osobie uzależnionej może okazać się trudna i kłopotliwa. Przede wszystkim osoba, na której ci zależy:
- może nie chcieć przyznawać się do tego, że ma problem,
- nie chce zmienić tego, co aktualnie robi,
- może obawiać się konsekwencji wynikających z podjęcia leczenia lub samego wyjścia z nałogu (np. utraty pracy lub pójścia do więzienia),
- czuje się zakłopotana i może nie mieć ochoty na rozmowy o swoim uzależnieniu,
- może czuć się niezręcznie rozmawiając o swoich osobistych problemach z terapeutą lub lekarzem,
- może traktować uzależnienie jako sposób na uniknięcie radzenia sobie z innym problemem (np. chorobą psychiczną).
Właściwie nie ma uniwersalnego sposobu, aby pomóc osobie uzależnionej. Przezwyciężenie zgubnego nałogu wymaga wielkiej siły woli i determinacji. Jeśli ktoś nie chce zmienić swojego zachowania, próby przekonania go do pomocy raczej nie przyniosą rezultatów.
To, co możesz zrobić, to podjąć kroki, aby pomoc bliskiej osobie w jej codziennych czynnościach. Otoczyć ją odpowiednią troską i zawsze szczerze z nią rozmawiać.
Jak zbudować zaufanie i relację z osobą uzależnioną?
Jeśli osoba uzależniona już zdradziła twoje zaufanie, jego odzyskanie i utrzymanie może być trudne. Jednak budowanie zaufania w obie strony jest ważnym krokiem w pomaganiu osobie uzależnionej. Ważne jest, abyś unikał tych czynników, które mogą nadszarpnąć lub zupełnie zniszczyć zaufanie. Wyliczamy wśród nich:
- nagabywanie, krytykowanie i pouczanie osoby uzależnionej,
- podnoszenie głosu i wyolbrzymiania (nawet jeśli sam jesteś zestresowany),
- angażowanie się w uzależniające zachowania, nawet z umiarem (osoba ta może pomyśleć, że jesteś hipokrytą).
Zaufanie łatwo podważyć, nawet jeśli próbujesz pomóc. Jest kilka rzeczy, o których warto pamiętać, jeśli myślimy o rozmowie z bliską osobą na temat jej uzależnienia:
- Na całą sytuację padają różne punkty widzenia. Podczas gdy ty możesz chcieć tylko pomóc bliskiej osobie, ona może pomyśleć, że próbujesz ją jedynie kontrolować. Takie przeświadczenia mogą doprowadzić osobę uzależnioną do jeszcze większego wejścia w szkodliwy nałóg, co jest zwykłym mechanizmem obronnym;
- Stres może pogorszyć sytuację. Twój bliski prawdopodobnie używa swoich nałogowych zachowań, jako sposobu na opanowanie stresu. Jeśli atmosfera między wami jest stresująca, osoba ta będzie chciała jeszcze silnie dążyć do wykonywania nałogowych zachowań;
- Pamiętaj, zaufanie działa w obie strony. Budowanie zaufania jest procesem dwukierunkowym. Nie zbudujesz go, jeśli nadal będziesz znosić niepożądane zachowania;
- Zrozumienie roli konsekwencji. Osoby uzależnione rzadko się zmieniają, dopóki ich nałogowe zachowanie nie zacznie przynosić szkodliwych i destrukcyjnych konsekwencji zarówno dla nich, jak dla osób najbliższych. Chociaż możesz szczerze chcieć chronić swoją bliską osobę, musisz powstrzymać się przed otwieraniem nad nią ochronnego parasola, który nie dopuści do jej świadomości konsekwencji jej działań. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy twój bliski robi coś, co może być szkodliwe dla niego samego lub innych. Na przykład pije, a następnie wchodzi za kółko, lub też stara się odebrać sobie życie.
Jak przekonać osobę uzależnioną do detoksu?
Podobnie jak w przypadku budowania relacji z osobą uzależnioną, tak i tutaj nie ma uniwersalnych i prostych rozwiązań. Wydaje się, że najbardziej pomocne będzie utrzymywanie z osobą uzależnioną bliskich relacji i pokazanie jej, że jest ważna w naszym życiu. Długie i szczere rozmowy również powinny przyczynić się do przekonania o odbyciu detoksu. Rozmowy te mogą zawierać w sobie zarówno duże pokłady emocji, jak i garść informacji na temat detoksu, szkodliwych następstw długotrwałego nałogu. Dzięki temu osoba uzależniona będzie mogła wytworzyć w swojej głowie wizję całego procesu detoksykacyjnego oraz mieć nakreślony pewien horyzont wydarzeń, co sprawi, że wydarzenie to nie będzie dla niej kompletnie obce.